Ers ymddangosiad COVID-19, mae unigolion sydd wedi cael diagnosis o’r feirws, a gweithwyr proffesiynol sy’n eu trin, wedi adrodd am newidiadau yn lleferydd, cyfathrebu a llyncu unigolion.
Mae’n bwysig tynnu sylw at y ffaith bod y newidiadau hyn yn amrywio’n sylweddol gan ddibynnu ar sut mae’r feirws wedi effeithio ar yr unigolyn. Nid yw’r rhan fwyaf o unigolion sy’n cael diagnosis o COVID-19 wedi angen mynd i’r ysbyty neu wedi angen unrhyw gymorth meddygol arbenigol.
Ar gyfer y nifer fach o unigolion sydd wedi bod angen mynd i’r ysbyty neu sydd wedi cael eu derbyn i’r Uned Gofal Dwys, mae’n debygol y byddan nhw’n profi anawsterau hirdymor. Bydd yr unigolion hyn yn cael eu cyfeirio at wasanaethau adsefydlu priodol ar ôl iddyn nhw gael eu rhyddhau o’r ysbyty.
Mae’r cyngor hwn yn cael ei lunio gan dîm o Therapyddion Iaith a Lleferydd arbenigol llais y DU o Rwydwaith Rhagoriaeth Glinigol Llais y DU.
O ganlyniad i’r haint COVID-19, efallai y byddwch yn profi rhai newidiadau dros dro i sŵn eich llais, ac i’ch lefelau cysur ac ymdrech wrth ei ddefnyddio. Mae’r newidiadau hyn yn debyg i’r newidiadau y byddech yn disgwyl eu profi gydag annwyd neu ffliw, ond disgwylir iddyn nhw fod yn fwy dwys a pharhaol. Rydym yn rhagweld y bydd y problemau llais hyn yn cymryd 6 – 8 wythnos i’w datrys yn raddol. Bydd y cyngor canlynol yn helpu eich adferiad lleisiol.
Mae’r tannau llais yn eistedd yn y corn gwddf (a elwir hefyd yn Laryncs neu afal breuant) ar ben y bibell wynt.
Er mwyn cynhyrchu llais, rydym yn dod â’r cordiau lleisiol at ei gilydd ac yn chwythu aer yn ysgafn drwyddyn nhw o’r ysgyfaint isod, sy’n achosi i’w pilennau sensitif ddirgrynu. Y dirgryniad hwn yw sŵn y llais dynol.
Pan fydd gennych COVID-19 rydych yn debygol o brofi pyliau hir ac estynedig o beswch. Mae peswch yn dod â’r cordiau lleisiol at ei gilydd yn rymus er mwyn caniatáu i aer gael ei ollwng yn gryf, gan helpu i glirio unrhyw fwcws o’ch ysgyfaint a’ch gwddf. Gall y lefel hon o beswch achosi i’r cordiau lleisiol fynd yn chwyddedig ac yn llidiog.
Pan fydd cordiau lleisiol yn chwyddedig ac yn llidiog, maen nhw’n mynd yn stiff ac yn llai hyblyg. Mae hyn yn golygu nad ydynt yn gallu dirgrynu’n rhydd, felly mae sŵn y llais yn newid, yn aml yn mynd yn fwy garw ac yn ddyfnach, neu o bosibl ni fydd yn fwy na sibrwd. Gall deimlo’n anghyfforddus a gwaith caled i siarad pan fydd eich cordiau lleisiol fel hyn.
Credir bod hyn yn cael ei achosi gan ymateb y corff i’r feirws, yn ogystal â blinder ôl-feirysol. Mae rhagor o wybodaeth gyffredinol ar gael ar y dudalen we hon.
Mae’r symptomau sydd wedi’u cofnodi yn cynnwys:
Fel arfer, bydd hyn yn gwella dros amser gan fod eich corff yn gwella o’r feirws yn gyffredinol. Fodd bynnag, os nad yw hyn yn gwella, ewch i’ch Meddyg Teulu i drafod opsiynau ar gyfer cymorth pellach.
Strategaethau i gefnogi ‘Niwl yr Ymennydd’
Mewn rhai amgylchiadau ar ôl cael diagnosis o COVID-19, gall pobl gael anawsterau llyncu, yn enwedig os yw person wedi treulio amser yn yr ysbyty ac ar Uned Gofal Dwys. Os yw rhywun wedi cael anawsterau difrifol wrth anadlu yn yr ysbyty, efallai eu bod wedi cael cymorth i’w helpu i anadlu (mewndiwbio neu traceostomi). Os yw rhywun wedi bod yn sâl iawn, efallai y bydd angen tiwb arnynt hefyd i’w helpu i’w fwydo ac efallai nad ydynt wedi cael unrhyw beth i’w fwyta a’i yfed am gyfnod.
Rydym yn defnyddio llawer o wahanol gyhyrau pan fyddwn yn cnoi ac yn llyncu bwyd, ac os nad ydym wedi gwneud hyn ers tro, gall y cyhyrau fynd yn wannach, a gall llyncu fynd yn fwy o ymdrech. At hynny, ar ôl arhosiad hir yn yr ysbyty, gall pobl teimlo datgysylltiad cyffredinol, a all gael effaith negyddol ar eu gallu i lyncu.
Gall Therapyddion Iaith a Lleferydd asesu llyncu person a gallant gynnig dulliau i helpu i wneud bwyta ac yfed yn haws neu’n fwy diogel. Os ydych yn cael anawsterau llyncu (Dysffagia), gallwch ddod o hyd i gyngor a gwybodaeth bellach yma.
Adran Therapi Iaith a Lleferydd Oedolion
Ysbyty Athrofaol Cymru
Ffordd Parc y Mynydd Bychan
Caerdydd
CF14 4XW
Ffôn: 029 2074 3012
We’re currently working to improve the Keeping Me Well website. If you’d like to help us make this site a better, more helpful experience for you, please take a few minutes to let us know what improvements you’d like to see.