Poen Cefn a Gwddf mewn Plant
Sut mae’r asgwrn cefn yn gweithio?
Mae’r asgwrn cefn yn un o rannau cryfaf y corff. Mae’n cynnwys llawer o esgyrn o’r enw fertebrau, sydd wedi’u pentyrru ar ben ei gilydd. Mae hyn yn rhoi’r hyblygrwydd i’n hasgwrn cefn symud.
Mae’r fertebrau yn cael eu dal gyda’i gilydd gan gyhyrau a gewynnau cryf, sy’n rhoi llawer o sefydlogrwydd i’n hasgwrn cefn. Mae disgiau bach rhwng pob fertebra sy’n gweithredu fel siocladdwyr.
Yn ogystal, mae’r asgwrn cefn yn ffurfio twnnel amddiffynnol ar gyfer llinyn y cefn. Mae llinyn y cefn yn system o nerfau sy’n cario negeseuon pwysig rhwng yr ymennydd a gweddill y corff.
Dylech chi gysylltu â’ch meddyg i gael adolygiad brys os oes gan eich plentyn boen cefn neu wddf ac unrhyw un o’r symptomau canlynol hefyd:
- Deffro’n rheolaidd yn ystod y nos oherwydd y boen
- Poen neu anystwythder sy’n waeth am awr neu fwy ar ôl deffro yn y bore
- Teimlo’n sâl yn gyffredinol neu gyda gwres/twymyn Wedi colli pwysau heb esboniad
- Pen tost newydd, cyfog, neu chwydu
- Troadau asgwrn cefn sy’n edrych yn wahanol
- Mewn achosion prin iawn mae angen rhoi sylw ar unwaith i broblemau sy’n gysylltiedig â’r cefn.
Os oes gan eich plentyn unrhyw un o’r symptomau isod, dylech chi ffonio 111 neu eich meddyg teulu ar frys er mwyn penderfynu a oes angen gofal brys arno:
- Pinnau bach neu golli teimlad rhwng y forddwyd fewnol neu’r organau rhywiol
- Teimlad gwahanol a/neu boen gyson yn y ddwy goes ar yr un pryd
- Colli teimlad yn yr anws neu fochau pen-ôl neu o’u hamgylch
- Newidiadau yn nefnydd y bledren neu’r coluddyn
- Dal y pen i un ochr
- Poen sy’n dechrau’n sydyn ar ôl trawma neu weithgaredd chwaraeon.
Er nad yw poen yn y gwddf neu’r cefn mor gyffredin ymhlith plant ag yw ymysg oedolion, mae’n fwy cyffredin na’r hyn a dybiwyd yn flaenorol, yn enwedig ymhlith plant hŷn a phobl ifanc yn eu harddegau. Fel arfer mae esboniad syml iawn dros boen cefn a gwddf.
Weithiau bydd poen yn y gwddf neu’r cefn yn gallu digwydd ar ôl anaf hysbys. Ar adegau eraill, mae’n gallu digwydd yn raddol.
Yn aml, bydd poen cefn neu wddf yn gallu bod yn gysylltiedig â newid yn lefelau gweithgaredd neu lwytho’r asgwrn cefn. Mae poen cefn neu wddf yn gallu bod yn fwy cyffredin os yw eich plentyn yn hyfforddi’n aml mewn rhai campau sy’n cynnwys symudiadau asgwrn cefn ailadroddus, e.e. gymnasteg neu fowlio mewn criced.
I ddechrau, unwaith y bydd y cast wedi’i dynnu, mae’n arferol i’ch plentyn gwyno am boenau ac anghysur wrth ddefnyddio’r fraich honno’n amlach. Gellir rheoli’r rhain yn hawdd gyda chynhyrchion lleddfu poen.
Gweler canllawiau lleddfu poen y GIG 111 Cymru.
Gallwch ofyn am gyngor yn eich fferyllfa leol hefyd.
Mae cadw’n heini yn rhan hanfodol o’ch triniaeth a’ch adferiad eich plentyn a dyma’r peth gorau y gallwch ei wneud ar gyfer eu iechyd.
Gyda rhai cyflyrau, efallai y bydd angen osgoi rhai gweithgareddau yn ystod camau penodol o’r broses wella. Os felly, bydd ffisiotherapydd yn rhoi cyngor addas i’ch plentyn.
Mae bod yn actif drwy gydol yr adferiad yn gallu:
- Atal y broblem rhag digwydd eto
- Cynnal eich lefelau ffitrwydd presennol – hyd yn oed os oes rhaid i chi newid yr hyn rydych yn ei wneud fel arfer, mae unrhyw weithgaredd yn well na dim
- Cadw eich cyhyrau a’ch cymalau eraill yn gryf ac yn hyblyg
- Cynnal pwysau corff iach
- Anogwch eich plentyn i ddatblygu sgiliau echddygol pwysig yn barhaus
- Mae cysur ac anogaeth yn bwysig iawn er mwyn rhoi hyder i’ch plentyn wella. Mae hyn yn gallu bod yn anodd iawn i riant ei wneud, yn enwedig os ydych chi, neu rywun rydych chi’n ei adnabod, wedi cael poen cefn sy’n arwain at ganlyniad gwael. Mae anogaeth gadarnhaol yn gallu gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i amser adfer ac unrhyw ddigwyddiad tebyg yn y dyfodol.
Argymhellir bod eich plentyn yn aros yn yr ysgol neu’n dychwelyd i’r ysgol cyn gynted â phosibl yn ystod ei adferiad. Bydd eich ffisiotherapydd yn gweithio gyda chi ac ysgol eich plentyn er mwyn helpu i gefnogi anghenion corfforol eich plentyn os oes angen.
Dolenni Defnyddiol
Os oes gennych unrhyw bryderon neu ymholiadau am y wybodaeth hon, cysylltwch ag Adran Cleifion Allanol Dolffin ar 02921 847577.
Ysbyty Arch Noa i Blant Cymru
Parc y Mynydd Bychan
Caerdydd
CF14 4XW
