ME / Syndrom Blinder Cronig

Mae enseffalomyeletis myalgig (ME), sydd hefyd yn cael ei alw’n syndrom blinder cronig (CFS), yn gyflwr niwrolegol hirdymor, newidiol sy’n effeithio ar nifer o systemau’r corff ac yn achosi amrywiaeth o symptomau.

Gall y cyflwr fod yn wahanol i bawb a gall y symptomau mae pobl yn eu cael newid dros ddiwrnod, wythnos neu’n fwy.

Mae canllawiau 2021 NICE (Y Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal) yn cynghori y dylid amau ME/CFS:

  • os bu gan rywun set benodol o symptomau parhaus am o leiaf chwe wythnos mewn oedolion neu bedair wythnos mewn plant a phobl ifanc.
  • os yw gallu’r unigolyn i gymryd rhan mewn gweithgareddau galwedigaethol, addysgol, cymdeithasol neu bersonol wedi lleihau’n sylweddol o gymharu â’r lefel cyn-salwch.
  • os nad yw’r symptomau’n cael eu hesbonio gan unrhyw gyflwr arall.

Pedwar prif symptom ME/CFS yw:

  • Blinder gwanychol,
  • Anhwylder ôl-ymarfer (PEM) neu waethygiad symptomau ar ôl ymarfer (PESE)*,
  • Cwsg anadfywhaol ac/neu gwsg afreolaidd, ac
  • Anawsterau gwybyddol o ran meddwl, canolbwyntio, prosesu gwybodaeth a’r cof.

*Anhwylder ôl-ymarfer neu waethygiad symptomau ar ôl ymarfer (sydd weithiau’n cael ei alw’n gyfnod ‘talu’n ôl’) yw lle gall gweithgareddau corfforol, meddyliol, synhwyraidd ac emosiynol, neu gyfuniad o’r rhain, achosi i symptomau waethygu’n sylweddol, gan gynnwys lludded, poen, sensitifrwydd a nam gwybyddol.

Gall pobl brofi cynnydd yn eu symptomau eraill hefyd. Gallai’r effaith gael ei theimlo ar unwaith, ond mae fel arfer yn achosi dirywiad 24-72 awr ar ôl ymarfer. Nid yw gorffwys yn gwella’r symptomau’n sylweddol.

Gall symptomau eraill gynnwys:

  • Penysgafnder, crychguriadau’r galon, llewygu, cyfog wrth sefyll neu eistedd yn syth o orwedd i lawr.
  • Gorsensitifrwydd i dymheredd neu drafferth rheoli amgylcheddau poeth neu oer, sy’n arwain at chwysu mawr, fferdod, chwiwiau poeth neu deimlo’n oer iawn.
  • Symptomau niwrogyhyrol, gan gynnwys plyciau, ysgytiadau neu wingiadau yn y cyhyrau.
  • Symptomau yn debyg i’r ffliw, gan gynnwys dolur gwddf, chwarennau dolurus, cyfog, fferdod neu gyhyrau dolurus.
  • Anoddefiad i alcohol neu fwydydd a chemegau penodol.
  • Sensitifrwydd synhwyraidd dwysach, gan gynnwys i olau, sŵn, cyffyrddiad, blas ac arogl.
  • Poen, gan gynnwys poen wrth gyffwrdd, myalgia (poen yn y cyhyrau), cur pen/pen tost, poen yn y llygaid, poen yn yr abdomen neu boen yn y cymalau heb gochni aciwt, chwyddo neu grynhoad hylif (allrediad).

Mae achosion ME/CFS yn cael eu harchwilio o hyd, er bod tystiolaeth y gall heintiau firaol, llawdriniaeth, trawma emosiynol a chorfforol a ffactorau eraill achosi’r cyflwr.

Nid oes gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro wasanaeth penodedig ar gyfer ME/CFS, ond gall unigolion sy’n byw â’r cyflwr fanteisio ar wasanaethau a all gefnogi ac ymchwilio i symptomau penodol.

Mae’r wefan hon yn cynnwys dolenni y gallwch eu defnyddio i’ch helpu i reoli rhai o’r symptomau hefyd.

  • Ceisiwch reoli eich egni gan ddefnyddio strategaethau rheoli blinder. Ceisiwch beidio â defnyddio mwy o egni nag rydych chi’n credu sydd gennych a pheidiwch â cheisio ‘gwthio’ch ffordd’ drwy’r symptomau. Cliciwch yma i gael mwy o gymorth i reoli blinder. Gall dal ati a chynyddu eich gweithgarwch arwain at anhwylder ôl-ymarfer (PEM) neu waethygiad symptomau ar ôl ymarfer (PESE). Nid yw dychwelyd i ymarfer corff yn raddol yn cael ei argymell.
  • Cynlluniwch egwyliau gorffwys yn ôl yr angen – gallai hyn olygu newid eich arferion dyddiol: gwaith, ysgol a gweithgareddau eraill. Gallai newidiadau gynnwys: beth rydych chi’n ei wneud, faint rydych chi’n ei wneud a sut rydych chi’n gwneud y gweithgareddau hyn.
  • Gallai newidiadau i’ch ffordd o fyw o ran bwyta’n dda, rhoi’r gorau i ysmygu, a lleihau alcohol helpu i reoli rhai symptomau.
  • Gallai strategaethau rheoli straen helpu rhai cleifion i reoli eu lefelau egni yn well.  Cliciwch yma i weld strategaethau defnyddiol.

Ymunwch â'n Fforwm
Cyd-gynhyrchu

Gadewch i ni weithio gyda'n gilydd i ddatblygu ffyrdd o gefnogi pobl sydd â chyflyrau tymor hir yng Nghaerdydd a'r Fro.

Keeping Me Well logo

Help us improve Keeping Me Well!

We’re currently working to improve the Keeping Me Well website. If you’d like to help us make this site a better, more helpful experience for you, please take a few minutes to let us know what improvements you’d like to see.

Skip to content