Osteochondritis Dissecans
Mae Osteochondritis Dissecans (OCD) yn gyflwr cymalau cymharol gyffredin sy’n effeithio ar y cartilag a’r haen o asgwrn ychydig oddi tano.
Mae colli llif gwaed i’r rhan hon o’r corff yn achosi i gartilag a segmentau esgyrn bach wahanu a mynd yn ansefydlog.
Nid yw’n gwbl hysbys beth sy’n achosi OCD ond efallai bod cysylltiad â straen ailadroddus i’r asgwrn dros amser, anaf blaenorol i’r rhan hon o’r corff a ffactorau genetig.
Fel arfer, mae’n effeithio ar bobl ifanc a phlant sy’n tyfu ac mae’n fwyaf cyffredin yn y pen-glin ond mae’n gallu effeithio ar oedolion a chymalau eraill hefyd.
Os yw eich plentyn yn gloff ac yn datblygu unrhyw un o’r symptomau canlynol, dylech chi ffonio 111 ar frys a bydd gweithiwr gofal iechyd proffesiynol yn penderfynu a oes angen gofal brys ar eich plentyn.
- Poen sydyn yn y glun, y forddwyd neu ben-glin
- Methu rhoi dim pwysau o gwbl ar y goes wrth sefyll neu gerdded
- Y goes wedi newid ei siâp neu’n cyfeirio at ongl ryfedd
- Teimlo’n anhwylus gyda thymheredd uchel, teimlo’n boeth ac yn crynu
- Poen difrifol yng ngwaelod y bola
- Symptomau sy’n gwaethygu
Efallai y bydd angen i’ch plentyn weld meddyg ar frys os yw wedi cwympo neu droi ei ben-glin a’r:
- Pen-glin yn chwyddo’n syth
- Pen-glin wedi cloi (methu ei symud o gwbl)
- a Methu rhoi pwysau o gwbl ar y goes er mwyn sefyll neu gerdded
Os yw hyn yn digwydd, dylech chi ffonio 111 ar frys a bydd gweithiwr gofal iechyd proffesiynol yn penderfynu a oes angen gofal brys ar eich plentyn.
Mae symptomau unigolion yn gallu amrywio ond dyma rai ohonynt:
- Poen pen-glin digon amwys sy’n waeth wrth wneud ymarfer corff neu weithgareddau corfforol.
- Chwyddo
- Y pen-glin yn cloi, dal neu wegian mewn achosion mwy datblygedig
- Dim ond ar un ochr efallai ond gall ddigwydd ar y ddwy ochr hefyd
Bydd OCD yn cael ei ddiagnosio yn dilyn archwiliad corfforol. Os yw eich gweithiwr iechyd proffesiynol yn amau OCD, bydd pelydr-X neu sgan MRI yn cael ei ddefnyddio i gynorthwyo â’r diagnosis.
Addasu gweithgareddau
Addasu gweithgareddau Gall gorffwyso ac osgoi chwaraeon effaith uchel a gweithgarwch egnïol fod o gymorth i leddfu poen a dadchwyddo hyd nes y bydd symptomau’n gwella.
Gellir ailddechrau unwaith y bydd y symptomau wedi gwella. Gall gweithgareddau fel nofio a beicio fod o fudd i leihau’r effaith ar y cymal.
Darllenwch ragor am hyn ar ein tudalen ‘Atal Anafiadau Chwaraeon’.
Lleihau poen
Dyma rai pethau sy’n gallu helpu i wella’r boen yn eich pen-glin;
- Cymryd cyffuriau lleddfu poen yn ôl cyngor eich meddyg neu fferyllyd
Defnyddio pecyn iâ – dilynwch y cyfarwyddiadau ar y pecyn. Mae defnyddio iâ cyn ac ar ôl unrhyw weithgaredd poenus yn gallu bod yn ddefnyddiol. Os oes angen, cymerwch seibiant hanner ffordd drwy’r gweithgaredd er mwyn defnyddio iâ i setlo’r boen.
Defnyddio pecyn iâ – dilynwch y cyfarwyddiadau ar y pecyn. Mae defnyddio iâ cyn ac ar ôl unrhyw weithgaredd poenus yn gallu bod yn ddefnyddiol. Os oes angen, cymerwch seibiant hanner ffordd drwy’r gweithgaredd er mwyn defnyddio iâ i setlo’r boen.
Os oes gennych unrhyw bryderon neu ymholiadau am y wybodaeth hon, cysylltwch ag Adran Cleifion Allanol Dolffin ar 02921 847577.
Os nad oes gan eich plentyn apwyntiad wedi’i drefnu gyda’r adran ffisiotherapi a bod y symptomau’n parhau, neu os nad ydynt yn gwella’n raddol, yna gallwch hunan-atgyfeirio eich plentyn i’r Adran Cleifion Allanol Ffisiotherapi Pediatrig trwy ffonio’r llinell atgyfeirio ar 02921 836908.
Ysbyty Arch Noa i Blant Cymru
Parc y Mynydd Bychan
Caerdydd
CF14 4XW
