Mae ein Therapyddion Galwedigaethol wedi llunio’r wybodaeth hon i’ch helpu i gefnogi eich plentyn i ddatblygu ei sgiliau echddygol bras.
Sgiliau echddygol bras yw’r rhai sydd angen symudiad corff cyfan ac sy’n cynnwys cyhyrau mawr y corff i gyflawni swyddogaethau bob dydd, megis sefyll a cherdded, rhedeg a neidio, ac eistedd yn unionsyth wrth y bwrdd. Maen nhw hefyd yn cynnwys sgiliau cydsymud llaw llygaid fel sgiliau pêl (taflu, dal, cicio) yn ogystal â reidio beic neu sgwter a nofio.
Mae sgiliau echddygol bras nid yn unig yn bwysig ar gyfer cymryd rhan mewn gemau chwaraeon ond hefyd ar gyfer datblygu sgiliau dydd i ddydd fel gwisgo.
Mae sgiliau echddygol bras yn effeithio ar allu eich plentyn i ymdopi â diwrnod llawn yn yr ysgol (eistedd yn unionsyth wrth ddesg, symud rhwng ystafelloedd dosbarth, cario bag ysgol trwm). Maen nhw hefyd yn effeithio ar allu i lywio’r amgylchedd (cerdded o amgylch pethau fel desgiau yn y dosbarth, cerdded i fyny allt cae chwarae, mynd ar risiau symud neu gamu oddi arnynt).
Heb sgiliau echddygol bras glân, bydd plentyn yn cael trafferth gyda llawer o dasgau dydd i ddydd fel bwyta, cadw teganau, mynd ar y toiled neu’r poti a dod oddi arno.
Yr allwedd i ddatblygu sgiliau echddygol bras yw rhannu pob gweithgaredd yn gamau llai a dechrau ar lefel y gall eich plentyn ei gwneud gan deimlo’n gyfforddus arni. Yna gallwch chi gynyddu lefel yr anhawster yn araf, gan newid un agwedd o’r gweithgaredd ar y tro. Yna, bydd galluoedd eich plentyn yn cael eu hymestyn ond ni fydd yn colli hyder. Mae angen rhoi llawer o ganmoliaeth ac anogaeth bob tro!
Helpwch eich plentyn i ddysgu drwy drafod techneg. Pwysleisiwch yr hyn sydd wedi mynd yn iawn yn yr ymdrechion llwyddiannus yn hytrach na threulio amser ar yr hyn sydd wedi mynd o’i le yn yr ymdrechion aflwyddiannus.
Cydsymud echddygol bras yw’r gallu i ddefnyddio’r breichiau, y bongorff a’r coesau gyda rheolaeth dda er mwyn cyflawni symudiadau trefnedig megis nofio neu reidio beic.
Os yw eich plentyn yn cael anhawster gyda chydsymud echddygol bras, efallai bydd yn:
Rydyn ni’n awgrymu’r gweithgareddau canlynol er mwyn helpu’ch plentyn i ddatblygu ei sgiliau pêl. Bwriad y gweithgareddau yw helpu i ddysgu am y grym, yr amseru a’r hunan-drefnu sydd ei angen i gael y bêl i wneud beth mae’r plentyn eisiau iddi wneud (e.e. pa mor uchel neu isel sydd angen i mi daflu’r bêl i fwrw’r targed?)
Dechrau drwy ddal balŵn neu swigod popio. Yna symud ymlaen i ddefnyddio pêl fawr, feddal. Wrth fynd ymlaen gallwch ddefnyddio peli llai. Gall fod yn ddefnyddiol i’r plentyn chwarae gyda brawd neu chwaer neu ffrind i’w wneud yn fwy o hwyl, ond nid yw hyn yn syniad da os yw’r plentyn yn debygol o gymharu ei hun yn negyddol i blant eraill.
Gallwch chi dynnu sylw eich plentyn at y canlynol:
Mae gweithgareddau un i naw yn cael eu perfformio gyda’r plentyn mewn safle cymharol lonydd, gyda dim ond y bêl yn symud. Mae gweithgareddau deg i dri ar ddeg yn cynyddu anhawster y sgiliau trefnu sydd eu hangen ar y plentyn a bydd y bêl yn symud.
Unwaith bydd pob gweithgaredd wedi’u perfformio’n llwyddiannus nifer o weithiau, ewch ymlaen fel yr awgrymwyd (e.e. cymryd cam yn ôl, newid yr amseru neu’r hunan-drefniadaeth sydd ei angen). Dychwelwch i’r lefel flaenorol os yw’n rhy anodd. Peidiwch â gadael i’r plentyn brofi methiant hir.
Gan eistedd neu benlinio ar y llawr, mae’r plentyn a phartner yn rholio pêl fawr mewn llinell syth o’r naill i’r llall. Yn raddol, defnyddiwch beli llai ac amrywio’r cyfeiriad a’r cyflymder.
Gan ddefnyddio dwy law, mae’r plentyn yn taflu pêl i’r awyr (hyd at tua 12 modfedd) ac yn ei dal. Mae angen i’r bêl adael dwylo’r plentyn ac yna cael ei dal eto. Nod hyn yw i’r plentyn ddod i arfer â’r siâp dwylo sydd ei angen i dderbyn y bêl.
Sefwch tua thair troedfedd oddi wrth y plentyn a thaflu’r bêl ato. Gwnewch bob tafliad yn gyfartal o ran grym ac yn syth i’w ddwylo. Trafod unrhyw newidiadau y mae angen i’r plentyn eu gwneud, e.e. cael y dwylo’n barod, sefyll yn llonydd, peidio gor-ragweld, aros am y bêl.
Os yw’r plentyn yn dal y bêl bum gwaith yn olynol, gofynnwch i’r plentyn gymryd un cam yn ôl.
Mae’r plentyn yn sefyll tua dwy droedfedd oddi wrth y wal, yn taflu’r bêl at y wal ac yn ei dal. Trafodwch unrhyw newidiadau fel taflu’n ysgafnach, taflu mewn llinell syth, heb bwyso ymlaen i geisio dal y bêl.
Bob tro mae’r plentyn yn dal y bêl yn llwyddiannus mae’n cymryd un cam yn ôl. Ceisiwch gael y plentyn i ddatblygu rhythm a llif i’r gweithgaredd. Os bydd y plentyn yn colli’r drefn angenrheidiol, gofynnwch iddo gymryd cam ymlaen tuag at y wal.
Mae’r plentyn yn taflu’r bêl yn erbyn y wal, gan adael iddi fownsio cyn ei dal. Dechreuwch yn agos at y wal a phob tro mae’n dal y bêl bum gwaith yn olynol, mae’r plentyn yn cymryd un cam yn ôl.
Mae’r plentyn yn taflu’r bêl tua un neu ddwy droedfedd o uchder i’r awyr (30-60 cm). Bob tro mae’n dal y bêl yn llwyddiannus 5 gwaith yn olynol, mae’n taflu’r bêl chwech i ddeuddeg modfedd (15-30 cm) yn uwch. Bydd gofyn i’r plentyn newid cyfeiriad y tafliad (h.y. i’w thaflu’n fertigol yn hytrach nag yn llorweddol), i dracio’r bêl yn weledol i gyfeiriad gwahanol ac ail-leoli’r dwylo i ddal y bêl.
Mae’r plentyn yn taflu’r bêl i’r awyr ac yn gadael iddi fownsio cyn ei dal.
Mae’r plentyn yn taflu’r bêl i’r awyr ac yn gadael iddi fownsio ac yn clapio cyn ei dal. Ar ôl dal y bêl yn llwyddiannus bum gwaith yn olynol, cynyddu nifer y clapiau un ar y tro.
Mae’r plentyn yn cerdded o gwmpas mewn cylch gyda phartner, gan daflu’r bêl yn ôl ac ymlaen at ei gilydd. Dechreuwch gyda chylch bach ac yn araf gwnewch y pellter yn fwy. Dechreuwch yn araf a chynyddu’n raddol i gyflymder rhedeg.
Yr un peth â lefel deg, ond bownsio’r bêl rhwng eich gilydd.
Marcio X ar y llawr er mwyn i’r plentyn gerdded tuag ato. Pan mae’n cyrraedd, taflu’r bêl ato. Yna mae’r plentyn yn taflu’r bêl at y wal ac yn ei dal. Yn araf, cynyddu’r cyflymder y mae’r plentyn yn cerdded neu’n rhedeg tuag at y marc ar y llawr.
Mae’r plentyn yn cerdded yn araf gyferbyn â wal, gan daflu’r bêl yn ei herbyn wrth iddo symud. Yn araf bach gall y plentyn gynyddu’r cyflymder symud. Gellir uwchraddio’r gweithgaredd hwn hefyd i gynnwys bownsio cyn dal y bêl ac yna bownsio a chlapio cyn dal y bêl.
Dyma rai gweithgareddau pêl i ymarfer. Yn olaf, ychwanegwch eich syniadau eich hun ac annog y plentyn i greu ei gemau ei hun. Bydd hyn yn gwneud ymarfer yn fwy hwyliog ac yn fwy ystyrlon i’ch plentyn ac i chi.
Gall cydbwyso gynnwys symudiadau bach fel y symudiadau rydyn ni’n eu gwneud i gadw safle eistedd pan fyddwn ni’n troi cornel mewn car. Mae hefyd yn gallu cynnwys symudiadau mawr fel ymestyn ein dwylo a’n breichiau os ydyn ni’n disgyn i amddiffyn ein cyrff.
Mae plant yn profi eu cydbwysedd o oedran cynnar iawn – bydd babi’n siglo ar ei ddwylo a’i bengliniau, bydd plentyn ifanc yn ceisio sefyll ar un goes, ac ati.
Dyma gyfres o weithgareddau sy’n gallu helpu eich plentyn i wella ei gydbwysedd.
Gafr
Mae’r plentyn yn mynd ar y llawr ar ei ddwylo a’i bengliniau. Mae’n eistedd ar ei draed. Rholiwch bêl fawr tuag at y plentyn a gofynnwch iddo ei bwrw yn ôl atoch chi gyda’i ben. Gwnewch yn siŵr eich bod chi’n rhoi clustog o dan ben y plentyn ac os yw’n taro ei ben yn aml, rhowch y gorau i’r gweithgaredd.
Eistedd a Dal
Dylai’r plentyn eistedd ar arwyneb ansefydlog, e.e., bwrdd siglo neu drampolîn a gwylio pêl sy’n cael ei rholio tuag ato, ei dal a’i rholio’n ôl. Gwnewch hyn i’r naill ochr neu’r llall.
Rholio
Gofynnwch i’r plentyn orwedd ar fat a’i gael i rolio drosodd. Defnyddiwch anogaeth eiriol neu gorfforol os oes angen ond ceisiwch leihau’r rhain bob yn dipyn. Rholiwch y plentyn mewn mat, dŵfe neu flanced a gofyn iddo ddadrolio.
Copïo’r ci
Mae’r plentyn ar ei bedwar ar y llawr. Gofynnwch iddo chwifio pob ‘pawen’. Y ddwy ‘bawen’ os yw’n gallu gwneud hynny. Defnyddiwch:
Cerdded ar y pen ôl (cerdded fel trên)
Gofynnwch i’r plentyn ‘gerdded’ ar hyd y llawr ar ei ben ôl. Dwedwch wrth y plentyn ei fod yn drên a gofynnwch iddo fynd yn araf neu’n gyflym.
Gwthiad Hanner Pen-glin
Penlinio, ac mae’n rhaid i’r plentyn gerdded ar ei bengliniau yn gwthio pêl (gyda gwrthiant).
Gwrthryfel Hanner Pen-glin
Gwthio cledr y dwylo yn erbyn ei gilydd er mwyn ceisio drysu cydbwysedd y llall. Newid pengliniau.
Sled
Mae’r plentyn yn cael ei dynnu o gwmpas ar ddarn mawr o gardfwrdd cryf neu ddefnydd trwm gan:
Mae hyn yn gweithio orau ar arwyneb linoliwm.
Pêl yn rowlio
Rholio’r bêl i naill ochr a’r llall y plentyn – mae’n rhaid iddo newid pwysau o’r naill ochr i’r llall er mwyn cael y bêl.
Sgitls
Gêm Sgitls ar eich pedwar.
Dawnsio
Dawnsfeydd wedi’u dyfeisio gan y plentyn. Neidio am yn ôl neu i’r ochr.
Dros gasgen
Gyda choesau ar led dros gasgen neu diwb mawr, siglo’n ysgafn a cheisio ennyn adweithiau cydbwysedd. Wrth i’r rhain wella’n gynyddol, heriwch y plentyn ymhellach.
Cadeiriau cerddorol
Trefnu 4 neu 5 o gadeiriau o wahanol faint mewn cylch. Gofynnwch i’r plentyn ddal pêl (fel nad yw’r dwylo’n rhydd) a newid seddi tra bo’r gerddoriaeth ymlaen ac aros yn llonydd pan fydd yn cael ei diffodd.
Bownsio
Ar wely, trampét neu drampolîn:
Sglefrfyrddio
Marchogaeth
Trampolîn
Stiltiau
Gofynnwch i Therapydd Galwedigaethol am fanylion
Cyrsiau Rhwystrau
Defnyddio hen deiar
Chwarae dal a thaflu wrth gerdded o gwmpas hen deiar neu diwb mewnol.
Rhan o gydsymud echddygol bras yw gallu eich plentyn i gynllunio a rhagweld pa symudiadau sydd eu hangen i gyflawni’r hyn mae’n ei wneud. Er enghraifft, er mwyn gallu taflu pêl at rywun, mae angen i’ch plentyn feddwl pa mor bell mae’r person arall, pa mor dal ydyw ac ydy e’n syth o’i flaen neu i’r ochr, pa mor drwm yw’r bêl ac a fydd hyn yn effeithio ar rym y taflu.
Os yw eich plentyn yn cael anhawster gyda chydsymud echddygol bras, efallai bydd yn:
Os yw eich plentyn yn cael trafferth reidio beic, efallai y byddai’n ddefnyddiol ymarfer drwy rannu’r camau hyd at y lefel sy’n iawn iddo.
Cardiff Pedal Power
Elusen yw Pedal Power sy’n cefnogi plant, pobl ifanc ac oedolion sy’n datblygu’r sgiliau hyn. Mae ganddynt amrywiaeth o feiciau a cheirt y gellir eu defnyddio gan un a dau berson i helpu i gefnogi’ch plentyn i fagu hyder cyn mynd ar ei feic yn annibynnol.
Oriau agor
Pontcanna
029 2039 0713
Agored yn ddyddiol
Mis Ebrill i fis Medi: 9am-6pm
Mis Hydref i fis Mawrth: 9am-4pm
Caerdydd
07775 616411
Agored ar benwythnosau a gwyliau
Mis Ebrill i fis Medi: 11am-6pm
Mis Hydref i fis Mawrth: 11am-4 pm
Am fwy o wybodaeth ewch i www.cardiffpedalpower.org
Ceir rhagor o wybodaeth am wersi nofio yng Nghaerdydd a’r Fro yma:
Dysgwch fwy am ddosbarthiadau dawns lleol yma:
I wneud cais am gymorth, plis cysylltwch a ni ar 02921 836910. Cliciwch yma am ragor o wybodaeth am ein proses Cais am Gymorth.
Therapi Galwedigaethol i Blant a Phobl Ifanc
Llawr 1af, Tŷ Coetir
Ffordd Maes y Coed
Caerdydd
CF14 4HH
Rhif Ffôn: 02921 836 910
We’re currently working to improve the Keeping Me Well website. If you’d like to help us make this site a better, more helpful experience for you, please take a few minutes to let us know what improvements you’d like to see.