Helpu fy mhlentyn i setlo i gysgu yn y nos

Pam rydyn ni angen cwsg?

Mae cwsg yn hanfodol er mwyn sicrhau ein bod ni’n iach ac yn barod i wynebu’r hyn sydd gan fywyd i’w gynnig.

Mae mynd i gysgu a chael digon o gwsg yn sgiliau pwysig i blant eu dysgu.

Mae cwsg yn helpu i sicrhau bod plant yn gallu chwarae a’u bod nhw’n barod i gymryd rhan mewn gweithgareddau dyddiol yn yr ysgol neu yn y cartref ac mae’n hybu twf a datblygiad. Gall deall y pethau sylfaenol am gwsg eich helpu i feddwl pam mae eich plentyn yn cael trafferth cysgu efallai. Pan fydd eich plentyn yn cael trafferth cysgu, mae cymharu ei gwsg ef/hi â chwsg plant eraill yn gallu bod yn demtasiwn. Cofiwch fod pob plentyn yn unigolion – dyw cymharu ddim yn ddefnyddiol.

Os nad yw eich plentyn yn cysgu, efallai y byddwch chi’n teimlo eich bod chi wedi methu, ond cofiwch fod pob rhiant yn cael anawsterau wrth geisio sefydlu arferion cysgu da eu plant. Gall noson wael o gwsg amharu ar berfformiad ac ymddygiad plentyn y diwrnod canlynol.

Beth i’w osgoi?

Sgriniau

Mae gan setiau teledu a sgriniau olau glas artiffisial sy’n atal yr ymennydd rhag cynhyrchu ei ‘hormon cysgu naturiol’ (melatonin) ac mae hynny’n ymyrryd â chwsg.

Ceisiwch gadw dyfeisiau megis teledu / ffôn symudol / iPad allan o ystafell wely eich plentyn.
Os nad yw hynny’n bosibl, sicrhewch eu bod nhw’n cael eu diffodd.
Ceisiwch wefru dyfeisiau mewn ystafell arall.

Ystafell wely rhy ‘fywiog’

Cliriwch annibendod yn ystafell wely eich plentyn cyn cysgu e.e.,

codi teganau
cael gwared ar sbwriel
codi dillad oddi ar y llawr

Beth i’w annog

Trefn amser gwely

Mae plant yn tueddu i ffynnu ar drefn arferol. Ceisiwch gael amser mynd i’r gwely ac amser codi rheolaidd. Mae arafu a thawelu yn gam pwysig iawn wrth baratoi eich plentyn i fynd i’r gwely. Bydd arferion mynd i gysgu da yn helpu i reoli dihuno yn y nos. Sylwch sut mae eich plentyn yn mynd i gysgu – mae hynny’n dangos ei allu i ymdawelu. Os oes rhaid i chi fynd at eich plentyn pan mae’n dihuno yn y nos, ceisiwch osgoi pethau sy’n gallu ei gynhyrfu; defnyddiwch olau gwan a synau tawel.

Dyma enghraifft o drefn amser gwely dda:

Chwarae tawel e.e. lliwio, jig-so, gêm fwrdd, cardiau
Byrbryd/diod diwethaf y dydd
Bath cynnes (ddim yn boeth) er mwyn ymlacio
Gwisgo pyjamas
Brwsio dannedd
Mynd i’r tŷ bach
Cael cwtsh/stori/cân, neu os yw’r plentyn yn hŷn, rhoi amser iddo ddarllen neu wrando ar gerddoriaeth ymlaciol.
Defnyddio ymadrodd rheolaidd i ddod â’r dydd i ben, e.e. ‘Nos da’, ‘Cysga’n dawel’.

Technegau Tawelu Synhwyraidd ar gyfer Pobl Ifanc

Rydyn ni’n argymell eich bod chi’n gwylio ein gweithdy fideo yn gyntaf – ‘Sut mae plant yn defnyddio eu synhwyrau i reoleiddio dysgu a chwarae’ sy’n rhoi mwy o wybodaeth am chwarae synhwyraidd.

Dyma rai syniadau am weithgareddau sy’n helpu i roi mewnbwn tawelu synhwyraidd i’n cyrff:

Gweithgareddau propriodderbynnol

Ystyr propriodderbyniaeth yw ein synnwyr ni o leoliad ein cyrff mewn gwagle ac mewn perthynas â’r byd o’n cwmpas. Rydyn ni’n cael gwybodaeth bropriodderbynnol drwy ein cyhyrau a’n cymalau pan fyddwn ni’n gwneud gweithgareddau gwthio, tynnu, codi neu wrthsefyll.

Mae effeithiau mewnbwn propriodderbynnol yn ymdawelu’r corff. Dyma rai enghreifftiau o weithgareddau propriodderbynnol:

Defnyddio beic statig neu beiriant rhwyfo
Taflu pêl at darged neu drwy gylch
Gwrthwasgu yn erbyn wal (gwthio’r wal â’r ddwy law fel petaech yn ei gwthio oddi wrthych)
Gwrthwasgu ar gadair (gosod eich dwylo ar ochr y sedd a chodi eich corff oddi arni)
Taro bag dyrnu
Fideos ioga, Pilates neu grefftau ymladd syml ar-lein
Bariau mwnci neu hongian ar far gwrthwasgu
Cario basged ddillad lawn i lawr y grisiau
Gwneud y gwely
Rhwygo/gwasgu pethau i’w hailgylchu

Gweithgareddau Cyffwrdd Dwfn

Mae cyswllt agos rhwng cyffwrdd dwfn a phropriodderbyniaeth, sydd hefyd yn helpu i dawelu ein systemau. Mae hyn yn wahanol i gyffyrddiad goglais ysgafn sy’n gallu bod yn anghyfforddus i rai pobl ifanc a gwneud iddynt fod yn fwy bywiog.

Dyma rai syniadau sut i gyflwyno cyffyrddiad dwfn:

Blanced wely cywasgu synhwyraidd
Gwisgo dillad lycra o dan ddillad bob dydd
Tylino dwylo neu draed
Cwtshys mawr gan oedolyn y gellir dibynnu arno
Defnyddio rholiwr tylino

Gweithgareddau festibwlar

Festibwlar yw ein synnwyr symud.

Mae dau fath o symudiad:

llinol, sy’n tawelu
cylchdroadol, sy’n rhybuddio.

Ar y cyfan, er mwyn tawelu, rydych chi eisiau defnyddio symudiad llinol rhythmig araf.

Mynd ar siglen
Eistedd mewn cadair siglo
Gorwedd ar hamog
Siglo’n araf ar bêl campfa

Gweithgareddau ceg

Mae cnoi, sugno a chwythu yn gallu ymdawelu’r corff hefyd.

Cnoi gwm neu fwyta melysion cnoi
Chwythu swigod
Yfed o botel chwaraeon
Yfed smŵddi drwy welltyn

Gofod encilio

Creu lle i encilio iddo pan fydd sefyllfa’n mynd yn rhy anodd ac mae angen llai o ofynion amgylcheddol ar y person ifanc. Yn yr encil, dylid cael eitemau sy’n eu helpu nhw i ymdawelu a rheoli teimladau.

Dyma rai awgrymiadau ond cofiwch am hoff bethau a chas bethau’r person ifanc a cheisiwch greu’r encil gyda nhw. Gallwch chi greu’r encil drwy ddefnyddio pabell dros dro, partisiwn ystafell, neu mewn cornel ystafell hyd yn oed. Rhowch bethau sy’n ddiogel iddyn nhw eu defnyddio heb oruchwyliaeth fanwl.

Eitemau posibl i’w gosod yn yr encil:

Cadair bag ffa
Pêl straen
Clustffonau gyda cherddoriaeth neu sŵn gwyn
Mwgwd llygaid
Goleuadau ffibr optig
Pêl bownsio fechan
Blanced drom
Blanced feddal
Hoff degan meddal
Peiriant tylino dwylo
Gwm cnoi
Plygiau clustiau
Lamp lafa
Potel synhwyraidd/jar ymwybyddiaeth ofalgar (edrychwch ar wefannau fel Pinterest)
Tegan ffidlan

Gweithgareddau gwybyddol

Gall y gweithgareddau canlynol fod o gymorth hefyd – yn dibynnu ar lefel dealltwriaeth y person ifanc a’i allu i ddilyn cyfarwyddiadau. Sylwer y bydd angen ymarfer y rhan fwyaf o’r gweithgareddau hyn yn gyntaf, pan fydd y person ifanc yn dawel ac yn barod i’w derbyn.

Ymarferion anadlu dwfn (gweler yr enghreifftiau isod)
Gweithgareddau ymwybyddiaeth ofalgar. Cliciwch yma:
25 Gweithgaredd Ymwybyddiaeth Ofalgar Hwyliog i Blant a Phobl Ifanc yn eu Harddegau
10 Ymarfer Ymwybyddiaeth Ofalgar i Blant

Gweithgareddau ychwanegol

Dyma rai syniadau cyffredinol. Bydd p’un a yw’r rhain yn tawelu plentyn neu beidio yn dibynnu ar ddewisiadau’r person ifanc.

Coginio neu bobi
Cael bath neu gawod
Yfed gwydraid o sudd neu ddŵr oer
Yfed diod boeth
Gosod pecyn gel oer ar y talcen neu wegil
Gosod pecyn gwenith cynnes yng nghôl neu ar ysgwyddau’r plentyn

Enghreifftiau o anadlu dwfn

Llengigol neu anadlu o’r bol

Gorweddwch ar y llawr neu eisteddwch yn syth gyda’ch traed wedi’u cynnal
Rhowch un llaw ar eich brest a’r llaw arall ar eich bol
Anadlwch allan yn llwyr, nes bod eich bol yn cael ei dynnu i mewn ychydig
Dychmygwch fod balŵn o dan eich botwm bol sy’n chwyddo wrth i chi anadlu i mewn ac yn gwagio wrth i chi anadlu allan
Anadlwch i mewn drwy eich trwyn a llenwi eich ysgyfaint cymaint ag y gallwch. Teimlwch eich bol yn chwyddo, fel balŵn yn llenwi
Anadlwch allan yn araf drwy eich ceg. Teimlwch eich bol yn mynd yn ôl i mewn, fel balŵn yn gwagio. Dweud “ha” wrth i chi anadlu allan
Anadlwch i mewn yn araf drwy eich trwyn wrth gyfri i 3
Anadlwch i mewn yn araf drwy eich ceg wrth gyfri i 6
Ailadroddwch gamau 7 ac 8 nes eich bod chi wedi ymlacio
Ymlaciwch eich ysgwyddau cymaint ag y gallwch; ddylen nhw ddim codi wrth i chi anadlu i mewn

Mae’n bwysig bod plentyn yn ymarfer hyn pan fydd wedi ymlacio. Unwaith bydd eich plentyn wedi dysgu hyn, mae’n gallu defnyddio’r dechneg pan fydd dan straen. Mae ymarfer hyn cyn amser gwely yn gallu helpu plant sy’n cael trafferth mynd i gysgu.

Anadlu 8 Diog

Dechreuwch gyda rhif 8 ar ei ochr. Gan ddechrau yn y canol, ewch i fyny i’r chwith a dilyn rhan chwith yr 8 gyda’ch bys tra byddwch chi’n anadlu i mewn. Pan fyddwch chi’n cyrraedd canol yr 8 eto, anadlwch allan wrth i chi ddilyn rhan dde y rhif 8 gyda’ch bys.