Helpu fy mhlentyn i setlo i gysgu yn y nos

Pam rydyn ni angen cwsg?

Mae cwsg yn hanfodol er mwyn sicrhau ein bod ni’n iach ac yn barod i wynebu’r hyn sydd gan fywyd i’w gynnig.

Mae mynd i gysgu a chael digon o gwsg yn sgiliau pwysig i blant eu dysgu.

Child sleeping

Mae cwsg yn helpu i sicrhau bod plant yn gallu chwarae a’u bod nhw’n barod i gymryd rhan mewn gweithgareddau dyddiol yn yr ysgol neu yn y cartref ac mae’n hybu twf a datblygiad. Gall deall y pethau sylfaenol am gwsg eich helpu i feddwl pam mae eich plentyn yn cael trafferth cysgu efallai. Pan fydd eich plentyn yn cael trafferth cysgu, mae cymharu ei gwsg ef/hi â chwsg plant eraill yn gallu bod yn demtasiwn. Cofiwch fod pob plentyn yn unigolion – dyw cymharu ddim yn ddefnyddiol.

Os nad yw eich plentyn yn cysgu, efallai y byddwch chi’n teimlo eich bod chi wedi methu, ond cofiwch fod pob rhiant yn cael anawsterau wrth geisio sefydlu arferion cysgu da eu plant. Gall noson wael o gwsg amharu ar berfformiad ac ymddygiad plentyn y diwrnod canlynol.

Beth i’w osgoi?

Mae gan setiau teledu a sgriniau olau glas artiffisial sy’n atal yr ymennydd rhag cynhyrchu ei ‘hormon cysgu naturiol’ (melatonin) ac mae hynny’n ymyrryd â chwsg.

  • Ceisiwch gadw dyfeisiau megis teledu / ffôn symudol / iPad allan o ystafell wely eich plentyn.
  • Os nad yw hynny’n bosibl, sicrhewch eu bod nhw’n cael eu diffodd.
  • Ceisiwch wefru dyfeisiau mewn ystafell arall.

Cliriwch annibendod yn ystafell wely eich plentyn cyn cysgu e.e.,

  • codi teganau
  • cael gwared ar sbwriel
  • codi dillad oddi ar y llawr

Beth i’w annog

Mae plant yn tueddu i ffynnu ar drefn arferol. Ceisiwch gael amser mynd i’r gwely ac amser codi rheolaidd. Mae arafu a thawelu yn gam pwysig iawn wrth baratoi eich plentyn i fynd i’r gwely. Bydd arferion mynd i gysgu da yn helpu i reoli dihuno yn y nos. Sylwch sut mae eich plentyn yn mynd i gysgu – mae hynny’n dangos ei allu i ymdawelu. Os oes rhaid i chi fynd at eich plentyn pan mae’n dihuno yn y nos, ceisiwch osgoi pethau sy’n gallu ei gynhyrfu; defnyddiwch olau gwan a synau tawel.

Dyma enghraifft o drefn amser gwely dda:

  • Chwarae tawel e.e. lliwio, jig-so, gêm fwrdd, cardiau
  • Byrbryd/diod diwethaf y dydd 
  • Bath cynnes (ddim yn boeth) er mwyn ymlacio
  • Gwisgo pyjamas 
  • Brwsio dannedd
  • Mynd i’r tŷ bach
  • Cael cwtsh/stori/cân, neu os yw’r plentyn yn hŷn, rhoi amser iddo ddarllen neu wrando ar gerddoriaeth ymlaciol.
  • Defnyddio ymadrodd rheolaidd i ddod â’r dydd i ben, e.e. ‘Nos da’, ‘Cysga’n dawel’.

Technegau Tawelu Synhwyraidd ar gyfer Pobl Ifanc

Rydyn ni’n argymell eich bod chi’n gwylio ein gweithdy fideo yn gyntaf – ‘Sut mae plant yn defnyddio eu synhwyrau i reoleiddio dysgu a chwarae’ sy’n rhoi mwy o wybodaeth am chwarae synhwyraidd.

Dyma rai syniadau am weithgareddau sy’n helpu i roi mewnbwn tawelu synhwyraidd i’n cyrff:

Ystyr propriodderbyniaeth yw ein synnwyr ni o leoliad ein cyrff mewn gwagle ac mewn perthynas â’r byd o’n cwmpas. Rydyn ni’n cael gwybodaeth bropriodderbynnol drwy ein cyhyrau a’n cymalau pan fyddwn ni’n gwneud gweithgareddau gwthio, tynnu, codi neu wrthsefyll.

Mae effeithiau mewnbwn propriodderbynnol yn ymdawelu’r corff. Dyma rai enghreifftiau o weithgareddau propriodderbynnol:

  • Defnyddio beic statig neu beiriant rhwyfo
  • Taflu pêl at darged neu drwy gylch
  • Gwrthwasgu yn erbyn wal (gwthio’r wal â’r ddwy law fel petaech yn ei gwthio oddi wrthych)
  • Gwrthwasgu ar gadair (gosod eich dwylo ar ochr y sedd a chodi eich corff oddi arni)
  • Taro bag dyrnu
  • Fideos ioga, Pilates neu grefftau ymladd syml ar-lein
  • Bariau mwnci neu hongian ar far gwrthwasgu
  • Cario basged ddillad lawn i lawr y grisiau
  • Gwneud y gwely
  • Rhwygo/gwasgu pethau i’w hailgylchu

Mae cyswllt agos rhwng cyffwrdd dwfn a phropriodderbyniaeth, sydd hefyd yn helpu i dawelu ein systemau. Mae hyn yn wahanol i gyffyrddiad goglais ysgafn sy’n gallu bod yn anghyfforddus i rai pobl ifanc a gwneud iddynt fod yn fwy bywiog.

Dyma rai syniadau sut i gyflwyno cyffyrddiad dwfn:

  • Blanced wely cywasgu synhwyraidd
  • Gwisgo dillad lycra o dan ddillad bob dydd
  • Tylino dwylo neu draed
  • Cwtshys mawr gan oedolyn y gellir dibynnu arno
  • Defnyddio rholiwr tylino

Festibwlar yw ein synnwyr symud.

Mae dau fath o symudiad:

  • llinol, sy’n tawelu
  • cylchdroadol, sy’n rhybuddio.

Ar y cyfan, er mwyn tawelu, rydych chi eisiau defnyddio symudiad llinol rhythmig araf.

  • Mynd ar siglen
  • Eistedd mewn cadair siglo
  • Gorwedd ar hamog
  • Siglo’n araf ar bêl campfa

Mae cnoi, sugno a chwythu yn gallu ymdawelu’r corff hefyd.

  • Cnoi gwm neu fwyta melysion cnoi
  • Chwythu swigod
  • Yfed o botel chwaraeon
  • Yfed smŵddi drwy welltyn

Creu lle i encilio iddo pan fydd sefyllfa’n mynd yn rhy anodd ac mae angen llai o ofynion amgylcheddol ar y person ifanc. Yn yr encil, dylid cael eitemau sy’n eu helpu nhw i ymdawelu a rheoli teimladau.

Dyma rai awgrymiadau ond cofiwch am hoff bethau a chas bethau’r person ifanc a cheisiwch greu’r encil gyda nhw. Gallwch chi greu’r encil drwy ddefnyddio pabell dros dro, partisiwn ystafell, neu mewn cornel ystafell hyd yn oed. Rhowch bethau sy’n ddiogel iddyn nhw eu defnyddio heb oruchwyliaeth fanwl.

Eitemau posibl i’w gosod yn yr encil:

  • Cadair bag ffa
  • Pêl straen
  • Clustffonau gyda cherddoriaeth neu sŵn gwyn
  • Mwgwd llygaid
  • Goleuadau ffibr optig
  • Pêl bownsio fechan
  • Blanced drom
  • Blanced feddal
  • Hoff degan meddal
  • Peiriant tylino dwylo
  • Gwm cnoi
  • Plygiau clustiau
  • Lamp lafa
  • Potel synhwyraidd/jar ymwybyddiaeth ofalgar (edrychwch ar wefannau fel Pinterest)
  • Tegan ffidlan

Gall y gweithgareddau canlynol fod o gymorth hefyd – yn dibynnu ar lefel dealltwriaeth y person ifanc a’i allu i ddilyn cyfarwyddiadau. Sylwer y bydd angen ymarfer y rhan fwyaf o’r gweithgareddau hyn yn gyntaf, pan fydd y person ifanc yn dawel ac yn barod i’w derbyn.

Dyma rai syniadau cyffredinol. Bydd p’un a yw’r rhain yn tawelu plentyn neu beidio yn dibynnu ar ddewisiadau’r person ifanc.

  • Coginio neu bobi
  • Cael bath neu gawod
  • Yfed gwydraid o sudd neu ddŵr oer
  • Yfed diod boeth
  • Gosod pecyn gel oer ar y talcen neu wegil
  • Gosod pecyn gwenith cynnes yng nghôl neu ar ysgwyddau’r plentyn

Llengigol neu anadlu o’r bol

  1. Gorweddwch ar y llawr neu eisteddwch yn syth gyda’ch traed wedi’u cynnal
  2. Rhowch un llaw ar eich brest a’r llaw arall ar eich bol
  3. Anadlwch allan yn llwyr, nes bod eich bol yn cael ei dynnu i mewn ychydig
  4. Dychmygwch fod balŵn o dan eich botwm bol sy’n chwyddo wrth i chi anadlu i mewn ac yn gwagio wrth i chi anadlu allan
  5. Anadlwch i mewn drwy eich trwyn a llenwi eich ysgyfaint cymaint ag y gallwch. Teimlwch eich bol yn chwyddo, fel balŵn yn llenwi
  6. Anadlwch allan yn araf drwy eich ceg. Teimlwch eich bol yn mynd yn ôl i mewn, fel balŵn yn gwagio. Dweud “ha” wrth i chi anadlu allan
  7. Anadlwch i mewn yn araf drwy eich trwyn wrth gyfri i 3
  8. Anadlwch i mewn yn araf drwy eich ceg wrth gyfri i 6
  9. Ailadroddwch gamau 7 ac 8 nes eich bod chi wedi ymlacio
  10. Ymlaciwch eich ysgwyddau cymaint ag y gallwch; ddylen nhw ddim codi wrth i chi anadlu i mewn

Mae’n bwysig bod plentyn yn ymarfer hyn pan fydd wedi ymlacio. Unwaith bydd eich plentyn wedi dysgu hyn, mae’n gallu defnyddio’r dechneg pan fydd dan straen. Mae ymarfer hyn cyn amser gwely yn gallu helpu plant sy’n cael trafferth mynd i gysgu.

Anadlu 8 Diog

Dechreuwch gyda rhif 8 ar ei ochr. Gan ddechrau yn y canol, ewch i fyny i’r chwith a dilyn rhan chwith yr 8 gyda’ch bys tra byddwch chi’n anadlu i mewn. Pan fyddwch chi’n cyrraedd canol yr 8 eto, anadlwch allan wrth i chi ddilyn rhan dde y rhif 8 gyda’ch bys.

echreuwch gyda rhif 8 ar ei ochr. Gan ddechrau yn y canol, ewch i fyny i’r chwith a dilyn rhan chwith yr 8 gyda’ch bys tra byddwch chi’n anadlu i mewn. Pan fyddwch chi’n cyrraedd canol yr 8 eto, anadlwch allan wrth i chi ddilyn rhan dde y rhif 8 gyda’ch bys.

Keeping Me Well - Cardiff and Vale University Hospital

Help us improve Keeping Me Well!

We’re currently working to improve the Keeping Me Well website. If you’d like to help us make this site a better, more helpful experience for you, please take a few minutes to let us know what improvements you’d like to see.

Skip to content