Canser y Pen a'r Gwddf

Mae person sy’n dioddef o’r Genglo yn ei chael hi’n anodd agor ei geg. 

Gall Genglo ddatblygu:

• Os yw tiwmor yn effeithio ar y cyhyrau a’r nerfau sy’n agor y geg 
• Ar ôl llawdriniaeth i’r pen a’r gwddf 
• Ar ôl therapi ymbelydredd i’r pen a’r gwddf 

Mae llawfeddygaeth a therapi ymbelydredd yn gallu anafu’r meinweoedd sy’n gysylltiedig ag agor y geg. Gall ffibrosis (creithiau) ddatblygu wrth i’r meinweoedd ddechrau gwella ar ôl llawdriniaeth. Mae ffibrosis yn gallu datblygu flynyddoedd ar ôl therapi ymbelydredd hefyd. Mae cyhyrau a ffibrau eraill yn byrhau ac yn tynhau, sy’n ei gwneud yn anoddach agor eich ceg. Pan na allwch chi agor eich ceg yn iawn, mae’n anodd i’r meddyg eich archwilio. 

Efallai y bydd gennych broblemau: 

• Glanhau eich ceg a’ch dannedd. Mae hyn yn gallu achosi anadl ddrwg, tyllau yn y dannedd a heintiau 
• Cnoi a llyncu. Gall hyn ei gwneud hi’n anodd i chi fwyta ac yfed 
• Siarad 
• Cusanu 
• Cael tiwb anadlu wedi’i osod, os oes angen anesthesia cyffredinol arnoch chi (i’ch rhoi i gysgu yn ystod llawdriniaeth neu weithdrefn) 
• Cael triniaeth ddeintyddol reolaidd 

Unwaith y bydd genglo’n datblygu, mae’n anodd iawn ei drin. Atal a thrin yn gynnar yw’r nod. 

Mae dulliau rhwystro yn cynnwys ymarferion gên rheolaidd ac weithiau defnyddio dyfais o’r enw TheraBite. Gall eich therapydd lleferydd ac iaith ddweud a yw hyn yn addas i chi. 

Problemau gyda’r ên ar ôl triniaeth canser y pen a’r gwddf

Dysgu cleifion am y genglo

Canllawiau TheraBite®

Llawdriniaeth i dynnu’r blwch llais (laryncs) yw laryngectomi. Mae’n cael ei defnyddio fel triniaeth canser. 

Ar ôl y llawdriniaeth byddwch chi’n siarad ac yn anadlu mewn ffordd wahanol. 

Bydd llawer o gefnogaeth ar gael gan y tîm gofal iechyd sy’n gofalu amdanoch chi, cyn ac ar ôl y llawdriniaeth. 

• Byw gyda stoma laryngectomi
• Gofalu am stoma a phrosthesis llais ar ôl laryngectomi llwyr

Tiwb bach sy’n cael ei osod i mewn yn y gwddf yw tiwb traceostomi. Mae’r tiwb yn cael ei roi y tu mewn i’r bibell wynt, gan roi mynediad mwy uniongyrchol i’r ysgyfaint. 

Mae’r tiwb yn cael ei osod i’ch helpu i anadlu drwy roi llwybr uniongyrchol i’r ysgyfaint. Mae’n hwyluso sugno er mwyn helpu i gael gwared ar secretiadau (fflem) o’r ysgyfaint ac atal poer rhag mynd i mewn i’r llwybr anadlu. 

Bydd angen traceostomi ar ambell glaf fel rhan o’u llawdriniaeth ar gyfer canser y pen a’r gwddf, neu oherwydd anawsterau anadlu sy’n cael eu hachosi gan ganser cyn cael triniaeth. 

• Mae cyngor pellach yn ymwneud â thraceostomi ar gael yma
• Darllenwch ragor o wybodaeth am effeithiau posibl traceostomi, y gefnogaeth y byddwch yn ei chael gan y tîm Therapi Lleferydd ac Iaith, a chamau tynnu traceostomi.