Sut allwch chi baratoi eich hun yn emosiynol ar gyfer triniaeth Canser?
Paratoi eich hun yn emosiynol ar gyfer triniaeth
Rhan allweddol o baratoi seicolegol yw paratoi eich hun yn emosiynol ar gyfer gofynion triniaeth. Efallai y bydd yn anodd rhagweld beth fydd yn heriol i chi’n emosiynol. Nid yw’n bosibl rhagweld na gwybod pa deimladau anodd y gallech eu profi, a gallai’r ansicrwydd ynghylch hyn achosi straen ynddo’i hun.
Er na allwch reoli sut y gallech feddwl neu deimlo yn ystod triniaeth, mae yna bethau y gallwch eu gwneud i baratoi eich hun yn emosiynol.
Gall y wybodaeth ganlynol eich helpu i ddeall a rheoli teimladau anodd y gallech eu profi yn ystod triniaeth. Gall hefyd eich helpu i deimlo’n rhagweithiol wrth reoli a gwella eich llesiant seicolegol.
Mae hunandosturi yn golygu cydnabod bod dioddefaint a siom yn rhan o fod yn ddynol. Dydyn ni ddim yn berffaith, a dydyn ni ddim bob amser yn rheoli sefyllfaoedd fel y disgwyliwn. Does dim yn gallu eich paratoi ar gyfer diagnosis o ganser ac mae’n iawn peidio â theimlo’n iawn am y peth. Gall fod yn sylweddoliad anodd nad yw bywyd yn berffaith a bod rhan o fyw yn golygu profi poen, colled a dioddefaint.
Rydym yn rhannu dynoliaeth gyffredin a does neb yn ddiogel rhag dioddefaint. Mae dod yn agored i’n dioddefaint a’n poen heb geisio atal neu osgoi sut rydym yn teimlo yn ein galluogi i dderbyn ein hunain yn well. Mae hyn yn ein helpu i ymarfer hunandosturi. Mae ymchwil yn awgrymu bod hunandosturi yn cynyddu’r tebygolrwydd o gymryd rhan mewn hunanofal a gofalu amdanom ein hunain yn emosiynol.
Meddyliwch sut y byddech chi’n trin ffrind agos neu aelod o’r teulu pe bydden nhw’n mynd drwy gyfnod anodd. A fyddech yn trin eich hun gyda’r un tosturi ag y byddech yn ei ddangos iddyn nhw?
Mae rhai pobl yn sôn am deimlo dan bwysau i fod yn gadarnhaol neu i gymryd rhan yn y ‘frwydr’ yn erbyn chanser. Mae’n bwysig bod yn obeithiol ond dydy hynny ddim yn golygu bod yn rhaid i chi wadu’r realiti y gall canser deimlo’n frawychus. Mae’n iawn peidio â theimlo’n iawn am y peth.
Gadewch i chi’ch hun diwnio i mewn i sut rydych chi’n teimlo a chaniatáu i’ch hun fod yn garedig â chi’ch hun.
Mae’n arferol profi amrywiaeth o deimladau gwahanol yn dilyn diagnosis o ganser. Efallai eich bod yn profi teimladau fel anghrediniaeth, ofn, pryder, dicter, tristwch ac, unigrwydd, neu efallai eich bod yn ei chael hi’n anodd teimlo unrhyw beth o gwbl. Bydd gennych lawer o wybodaeth a theimladau i’w prosesu a gwneud synnwyr ohonynt. Mae ystod a dwyster eich teimladau yn debygol o barhau i amrywio yn ystod triniaeth.
Cofiwch ei bod yn iawn peidio â theimlo’n iawn.
Gall triniaeth gymryd amser hir. Efallai y bydd cyfnodau o aros ac ansicrwydd a all fod yn draenio’n gorfforol ac yn emosiynol. Nid oes unrhyw ffordd gywir neu anghywir o deimlo ac mae’n arferol profi amrywiaeth o emosiynau ar wahanol adegau yn ystod triniaeth.
Efallai y byddwch yn gweld bod rhai o’ch teimladau dwys yn pasio gydag amser, tra bod eraill yn aros yn hirach. Mae rhai pobl yn disgrifio’r broses fel rollercoaster emosiynol. Mae’n bwysig cofio bod eich teimladau’n ymateb i’r sefyllfa rydych chi’n ei chael eich hun ynddi. Mae llawer o ffyrdd gwahanol o reoli teimladau anodd a does dim rhaid i chi ddioddef ar eich pen eich hun.
Mae’n bwysig gallu cydnabod pan fyddwch yn profi teimladau anodd. Mae hyn yn eich galluogi i ddewis sut i reoli’r teimladau hynny.
Meddyliwch am adeg yn eich bywyd pan gawsoch chi deimlad anodd fel straen, pryder, ofn, dicter, neu hwyliau isel. Ystyriwch a oedd unrhyw newidiadau yn eich meddyliau neu bryderon y gallech fod wedi’u cael.
Efallai bod newidiadau yn eich corff (e.e. eich calon yn curo’n gyflymach, tensiwn yn y cyhyrau a phroblemau cysgu). Meddyliwch sut y byddech chi’n adnabod y teimlad hwn pe baech chi’n ei brofi eto.
Efallai y gwelwch fod newidiadau yn eich ymddygiad fel mynd i’ch cragen neu gadw’n brysur yn arwydd eich bod yn profi teimladau anodd. Weithiau, mae aelodau o’r teulu neu ffrindiau yn sylwi ar newidiadau ynom ni a’n hymddygiad nad ydym bob amser yn eu gweld ein hunain. Gall fod yn ddefnyddiol eu cynnwys wrth feddwl am sut i adnabod pan fydd teimladau anodd yn ymddangos i chi ac yn dylanwadu ar sut rydych yn eu rheoli.
Un o’r ffyrdd hawsaf o reoli teimladau anodd yw gwneud ychydig mwy o’r hyn rydych chi’n ei wybod sydd eisoes yn helpu. Gall fod yn anodd newid arferion a dysgu ffyrdd newydd o reoli yn ystod cyfnodau o straen.
Meddyliwch am yr hyn rydych chi eisoes yn ei wneud i reoli eich llesiant a cheisio gwneud ychydig mwy ohono. Er enghraifft, os yw cerdded yn helpu, meddyliwch am leoedd neu adegau eraill y gallech gerdded hefyd. Efallai yr hoffech chi feddwl am ffyrdd o ddatblygu strategaethau rydych chi eisoes yn eu defnyddio.
Efallai eich bod yn defnyddio strategaethau i reoli teimladau anodd a gwella eich llesiant heb sylweddoli. Efallai y byddai’n ddefnyddiol gofyn i aelodau o’ch teulu neu’ch ffrindiau a ydynt wedi sylwi eich bod yn gwneud unrhyw beth i helpu i reoli eich teimladau.
Mae ymchwil yn awgrymu, os byddwch yn dewis gwneud rhywbeth i wella eich llesiant, eich bod yn fwy tebygol o deimlo’i fod yn ddefnyddiol.
Efallai y byddwch yn sylwi eich bod yn defnyddio strategaethau llai defnyddiol i reoli teimladau anodd. Mae’n bwysig osgoi defnyddio strategaethau fel tybaco, alcohol a sylweddau eraill i reoli teimladau anodd.
Mae cymorth ar gael os ydych yn canfod eich hun yn defnyddio’r strategaethau ymdopi hyn.
Wrth baratoi ar gyfer triniaeth, efallai y byddwch yn profi cyfnodau o deimladau dwys, llethol fel anghrediniaeth, ofn, tristwch, pryder, neu ddicter. Efallai y byddwch yn teimlo’n ofnus am wynebu triniaeth ac efallai y bydd yn anodd rheoli’r ansicrwydd ynghylch effeithiolrwydd a sgil-effeithiau posibl triniaeth.
Yn dilyn diagnosis o ganser, mae’n gyffredin profi ystod eang o emosiynau am beth amser. Mae’n anodd gwybod pa newidiadau y gallai diagnosis canser ddod i’ch bywyd. Efallai eich bod yn profi ymdeimlad dwys o alar am bawb rydych wedi’i golli ac mae hyn yn gofyn am broses o addasu seicolegol dros amser.
Gall cyfnodau o deimladau dwys, llethol fod yn ymateb emosiynol cyffredin, fodd bynnag, os ydych chi’n gweld bod y teimladau hyn yn dod yn fwyfwy presennol a’ch bod yn teimlo na allwch eu rheoli, mae’n bwysig ceisio cymorth. Defnyddiwch yr Offeryn Hunanarfarnu Llesiant sydd i’w gweld ar y dudalen we hon i’ch helpu i ddeall eich teimladau a phryd i geisio cymorth.
Byddwch yn rhagweithiol wrth reoli eich teimladau. Ystyriwch a oes sefyllfaoedd neu sbardunau a allai achosi i chi deimlo wedi’ch llethu. Meddyliwch pa newidiadau y gallai pobl eraill sylwi ynddoch chi pe byddech chi’n dechrau teimlo eich bod wedi’ch llethu Efallai y bydd pethau y gallech eu gwneud yn wahanol i’ch helpu i reoli’r teimladau hyn yn well. Efallai y byddai’n ddefnyddiol rhoi gwybod i’ch tîm gofal os oes gennych hanes o anawsterau iechyd meddwl neu seicolegol. Byddai hyn yn helpu eich rhwydwaith cymorth i’ch cefnogi’n fwy effeithiol.
Efallai y byddwch yn profi tonnau o drallod neu deimladau dwys. Mae’r tonnau’n debygol o barhau yn ystod y driniaeth. Ni allwch reoli nac atal y tonnau hyn o deimladau ond gallwch ddysgu sut i’w ‘syrffio’.
Gall yr adnoddau isod helpu:
Pacio eich ‘pecyn gofal emosiynol’ ar gyfer triniaeth
Pan fydd eich anghenion emosiynol a seicolegol yn cael eu diwallu, rydych chi mewn gwell sefyllfa i reoli gofynion triniaeth.
Efallai y byddai’n ddefnyddiol meddwl am yr hyn y gallech ei bacio yn eich ‘pecyn gofal emosiynol’ ar gyfer triniaeth. Gall meddwl am sut y byddwch yn rheoli eich llesiant yn ystod triniaeth eich helpu i deimlo’n fwy parod.
Efallai y bydd yn ddefnyddiol i chi ddal eich ‘pecyn gofal emosiynol’ mewn cof. Neu, efallai y byddai’n well gennych ddefnyddio gofod neu wrthrych corfforol fel bag neu flwch i gadw atgofion o’r hyn y gallwch ei wneud i ofalu amdanoch eich hun yn emosiynol yn ystod triniaeth.
Efallai y byddai’n ddefnyddiol i chi siarad ag eraill am sut maen nhw’n teimlo. Os ydych chi’n ei chael hi’n anodd siarad am sut rydych chi’n teimlo, gall fod yn ddefnyddiol cadw dyddiadur o’ch profiadau. Efallai y byddai’n well gennych fynegi eich hun drwy gerddoriaeth, celf, neu drwy eich hobïau.
Meddyliwch am y bobl yn eich bywyd sy’n bwysig i chi a sut y gallwch chi gadw mewn cysylltiad mewn ffordd sy’n teimlo’n gyfforddus i chi. Efallai y byddai’n ddefnyddiol i chi gael cyswllt rheolaidd â’ch teulu neu’ch ffrindiau. Mae’n bwysig rhoi gwybod iddynt beth sydd ei angen arnoch a’r hyn yr ydych am siarad amdano neu ei wneud gyda’ch gilydd. Efallai yr hoffech chi gynnwys ffotograffau o bobl sy’n golygu llawer i chi yn eich ‘pecyn gofal emosiynol’.
Meddyliwch am yr hyn rydych chi’n ei werthfawrogi mewn bywyd a beth sydd bwysicaf i chi. Ceisiwch gadw mewn cysylltiad â rhywfaint o hyn, os yn bosibl. Efallai y bydd gennych ddiddordebau neu hobïau y gallwch barhau i’w gwneud ar ryw ffurf yn ystod triniaeth. Efallai yr hoffech chi roi rhywbeth sy’n symbol o’r gwerth neu’r diddordeb hwn yn eich ‘pecyn gofal emosiynol’.
Er y gallai deimlo’n anodd cyd-fynd ag agweddau ar eich triniaeth, mae’n bwysig cadw mewn cysylltiad. Sylwch os oes unrhyw beth rydych chi’n pryderu neu’n poeni amdano. Efallai y byddai’n ddefnyddiol i chi ysgrifennu pethau mewn llyfr nodiadau. Mae’n iawn gofyn i’r rhai sy’n gofalu amdanoch unrhyw gwestiynau sydd gennych.
Os ydych yn cael trafferth gyda theimladau anodd, efallai y bydd yn anodd datblygu strategaethau seicolegol newydd i reoli eich llesiant tra hefyd yn rheoli gofynion triniaeth. Efallai y bydd yn ddefnyddiol i chi ddefnyddio strategaethau rydych chi’n gwybod eu bod eisoes yn gweithio.
Mae’n bwysig cadw mewn cysylltiad â sut rydych chi’n teimlo ac yn sylwi pan fyddwch chi’n cael eich llethu. Ceisiwch fod yn garedig i chi’ch hun ac ymarfer hunandosturi pan fyddwch yn profi teimladau anodd.
Meddyliwch sut rydych chi’n garedig i chi’ch hun yn barod. Efallai y bydd ffyrdd ychwanegol y gallech ddangos caredigrwydd a thosturi i’ch hun.
Weithiau gall teimladau llethol godi arnom. Gall teimladau llethol ein gadael ni’n teimlo allan o reolaeth. Rhowch ddewisiadau i’ch hun os byddwch yn cael eich hun yn dechrau teimlo’n llethol. Gall y dechneg angori, sydd ar gael yma, fod o gymorth. Gall dod o hyd i ffyrdd o hunanofalu hefyd eich helpu i ofalu amdanoch eich hun yn emosiynol.
Gall blwch hunanofal hawdd sy’n cynnwys ffyrdd o’ch helpu i hunanofalu fod o gymorth. Mae’n bwysig dechrau’n fach a dewis eitemau sy’n ddefnyddiol i chi.
Bydd hyn yn amrywio ar gyfer pob unigolyn.
Efallai yr hoffech chi gynnwys rhai o’r canlynol yn eich blwch hunanofal:
- Gwrthrychau sy’n golygu rhywbeth i chi rydych yn gwybod a fydd yn eich helpu (e.e. ffotograff, delwedd dosturiol, gwrthrych cofiadwy)
- Eitemau gweledol (e.e. albwm lluniau, llyfr, fideo doniol)
- Sain (e.e. cerddoriaeth, recordiadau llais, myfyrdod)
- Arogl (e.e. hoff persawr, aroglau sy’n rhoi cysur i chi)
- Blas (e.e. hoff flas neu ddanteithion)
- Cyffwrdd (e.e. gwrthrych sylfaenol, hufen llaw, gwrthrychau cysur meddal)
Mae ein harferion dyddiol yn rhoi cysur a threfn gyfarwydd i ni. Gall triniaeth fod yn anodd ac amharu ar ein harferion dyddiol. Mae’n bwysig cydnabod y bydd triniaeth yn debygol o amharu ar agweddau ar eich bywyd bob dydd ac efallai y byddwch yn teimlo bod eich bywyd yn dechrau troi o gwmpas triniaeth.
Efallai y byddai’n ddefnyddiol meddwl am yr agweddau ar eich trefn ddyddiol sydd fwyaf defnyddiol i chi. Ystyriwch sut y gallech ymgorffori’r agweddau trefn hynny yn eich bywyd bob dydd yn ystod triniaeth. Bydd hyn yn eich helpu i brofi ymdeimlad o ymgyfarwyddo a gwreiddio yn ystod triniaeth.
Efallai y byddai’n ddefnyddiol i chi siarad â’ch theulu a’ch ffrindiau am eich triniaeth a sut rydych chi’n teimlo am y peth. Os ydych yn debygol o gael hyn yn anodd, yn flinedig neu’n anghyfforddus, efallai yr hoffech feddwl am ffyrdd o rannu gwybodaeth ag eraill sy’n teimlo’n gyfforddus i chi.
Mae rhai pobl yn ei chael hi’n ddefnyddiol cael un aelod o’r teulu neu ffrind fel prif bwynt cyswllt a all gysylltu â rhwydweithiau ehangach eich deulu a’ch ffrindiau. Efallai y byddwch yn darganfod bod ffyrdd eraill o rannu diweddariadau gyda’ch teulu a’ch ffrindiau drwy neges destun, e-bost neu blatfform cyfryngau cymdeithasol diogel. Mae’n bwysig eich bod yn teimlo mai chi sy’n rheoli’r wybodaeth rydych chi’n ei rhannu ag eraill.
Techneg angori
Nod y dechneg hon yw eich helpu i ‘angori’ yn ystod storm emosiynol pan fydd eich meddyliau a’ch teimladau’n teimlo’n llethol. Dylai’r angor eich helpu i’ch sefydlogi nes i’r storm fynd heibio.
Sut i angori:
- Cydnabyddwch y teimladau anodd y gallech fod yn eu profi mewn ffordd anfeirol.
- Sylwch ar yr hyn y gallwch ei weld, ei glywed, ei gyffwrdd, ei flasu a’i arogli o’ch cwmpas.
- Cynyddwch eich ymwybyddiaeth o’ch corff.
- Gadewch i’ch hun ddod i mewn i’ch corff.
- Sylwch sut rydych chi’n anadlu. Ceisiwch ymestyn, gwthio eich traed i’r llawr neu newid eich ystum.
- Canolbwyntiwch ar yr hyn rydych yn ei wneud nawr.
- Sylwch ar bum peth y gallwch chi eu gweld.
Cymorth pellach:
Mae’r cyngor ar y tudalennau hyn wedi’i gynllunio i’ch helpu i baratoi ar gyfer y driniaeth sydd o’ch blaen a’ch cefnogi hyd at adferiad.
Os oes angen rhagor o gyngor a chymorth arnoch, trafodwch hyn gyda’ch gweithiwr allweddol neu weithiwr gofal iechyd proffesiynol.
- Cymorth Canser Macmillan:
0808 808 00 00 - Maggie’s Caerdydd:
029 2240 8024 - Gofal Canser Tenovus:
0808 808 1010
